Nabór artykułów do numeru tematycznego "Literacka i kulturowa aetonormatywność (zakłócona)" (2025)

Redakcja punktowanego rocznika naukowego „Studia Poetica” (ISSN 2353-4583, e-ISSN 2449-7401, DOI: 10.24917/23534583) zaprasza do publikacji w trzynastym tomie czasopisma (2025), pod redakcją naukową Katarzyny Wądolny-Tatar.

Tematem przewodnim numeru pisma jest: Literacka i kulturowa aetonormatywność (zakłócona).

Wśród fenomenów normatywności (Brożek, Brożek, Stelmach 2013), czy w jej społeczno-kulturowym polu, chcemy tym razem usytuować aetonormatywność, czyli zespół norm, które dotyczą zachowania i myślenia związanego z wiekiem jednostki – i jednocześnie zapytać o ich literackie i kulturowe reprezentacje. Kategorie ‘normy’ i ‘normatywności’ zawsze prowokują do krytycznej interpretacji, wyzwalają konfrontatywne postawy, skłaniają do wartościowania. Sygnalizujemy to w temacie numeru rocznika parentetycznym wtrąceniem jako „zakłóceniem” porządku wypowiedzenia, uzupełnieniem, innym punktem widzenia. Aetonormatywność kształtuje nie tylko ludzkie relacje, ale też modeluje dziedziny życia społecznego: moralność, prawo, język. Ustala zasady i jednocześnie prowokuje do pytań o źródła i granice: zakazów, nakazów, wstydu, odpowiedzialności (w dywagacjach: wypada – nie wypada, wolno – nie wolno, należy – nie należy itp.). Zdają się one mieć szczególne znaczenie w opisie statusu najmłodszej i najstarszej generacji, ulegających presji pokoleń w tzw. wieku produkcyjnym, kontrolowanych, zdominowanych, niezauważanych.
Za solidarnością pokoleń, manifestowaną również w literaturze, która przeciwdziałałaby aetonormatywnej opresji, opowiada się Justyna Deszcz-Tryhubczak (2016). Badaczka podkreśla konieczność działań na rzecz międzypokoleniowej bliskości i zrozumienia. Medialnym terenem, na którym powinny być „ćwiczone” podobne zachowania, jest literatura dla dzieci i młodzieży. Osobnym problemem pozostaje – nierzadka w XXI wieku – wieloadresatywność czy bezprzymiotnikowość literatury, która nie wskazuje na wiek i moment rozwojowy odbiorcy. W ramach przewodniego tematu proponujemy m.in. namysł nad zakresami problemowymi:
•(nie)akceptowany determinizm wieku (porządek rzeczywistości, jakiwytwarza, oraz sposoby jego przekraczania i łamania) w literaturzei kulturze,

•literackie i kulturowe reprezentacje więzi międzypokoleniowych(sposoby kontaktu, modele relacji, dynamika dystansumiędzypokoleniowego ↔ porozumienia międzypokoleniowego)

•etyczne, społeczne wymiary solidarności międzygeneracyjnej i konfliktumiędzypokoleniowego,•ciągłość i zmiana w kontekście międzypokoleniowego transferu wiedzyi tradycji,

•najstarsi i najmłodsi a problemy uczestnictwa społecznego – jako tematy literackie i kulturowe,

•przejawy dojrzałości i niedojrzałości w aspekcie społecznym,psychologicznym, emocjonalnym,

•obrazy dzieci i seniorów jako społecznie skolonizowanych podmiotów,

•weryfikowalne i nieweryfikowalne „prawa wieku” (wpływ grupy,samokontrola, konformizm i nonkonformizm) w literaturze i kulturze,

•humanistyka prefiguratywna, parentyfikacja, epigenetyka i (trans)sferyodwróconego porządku społecznego,

•formy i przykłady literatury bezprzymiotnikowej i wieloadresatywnej,

•normy związane z wiekiem osób, ich obiektywne i subiektywneistnienie, postrzeganie / przestrzeganie i sposoby ich przedstawiania wliteraturze (i nie tylko),

•powinność, zobligowanie, obowiązek, przywilej jako pojęciaaetonormatywne,

•jednostkowe i zbiorowe koszty (zakłóconej) aetonormatywności:społeczne, psychiczne, ekonomiczne jako problemy literackie ikulturowe,

•„studium dystansu pokoleniowego” i modele formacyjne (Mead 1978,2000) dawniej i dzisiaj.

Powyższy zakres tematyczny chętnie poszerzymy o zaproponowane przez Państwa ujęcia.

Literatura: Brożek B., Brożek A., Stelmach J., Fenomen normatywności, Copernicus Center Press, Kraków 2013. Deszcz-Tryhubczak J., Yes to solidarity, no to oppression. Radical fantasy fiction and its young readers, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016. Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu pokoleniowego,tłum. J. Hołówka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978 i wyd. nast.

Na artykuły naukowe i recenzyjne, komentarze, wypowiedzi sprawozdawcze, wywiady i inne materiały związane z zaproponowanym tematem (w języku polskim lub angielskim) oczekujemy do 31 października 2024 poprzez system zgłoszeń na stronie internetowej czasopisma: https://studiapoetica.up.krakow.pl/about/submissions
Wskazówki dotyczące przygotowania tekstu znajdują się na internetowej stronie czasopisma.

dr hab. prof. UP Magdalena Roszczynialska (redaktor naczelna)
dr hab. prof. UP Katarzyna Wądolny-Tatar (z-ca redaktor naczelnej)
dr hab. prof. UP Janusz Waligóra (członek redakcji)
dr Jakub Knap (sekretarz redakcji)
dr Patryk Szaj (sekretarz redakcji)