Wiersz – synestezyjny byt? O poezji Kamili Janiak
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Inspiracją dla tego artykułu stały się deklaracje dotyczące sensu, roli, znaczenia wiersza wyrażone przez Kamilę Janiak w wywiadzie przeprowadzonym przez Monikę Lubińską. Poetka stwierdza, iż: „Dla mnie poezja, wiersze powinny być muzyką, obrazem, zapachem, fakturą – w jednym. W wierszu powinno być już wszystko. Dla mnie wiersz jest samodzielnym bytem”. Deklaratywnie przynajmniej tak ma wyglądać Kamili Janiak teoria wiersza. Nie jest to koncept nowy, jeśli idzie o synestezyjne wartości utworu poetyckiego (poetyka barokowa, romantyczna czy młodopolska były tym rysem naznaczone). Natomiast w odniesieniu do twórczości współczesnej poetki młodego pokolenia interesująca może być realizacja wierszowego kompletnego bytu w wariancie tzw. Janiakowego „wkurwu” (Jakub Skurtys, Paweł Kaczmarski), społecznego zaangażowania (podkreślają ten aspekt właściwie wszyscy badacze), przetwarzania różnych języków popkultury (Alina Świeściak), wiersza współpracującego z obrazem i muzyką. Artykuł jest spojrzeniem na ową mikroteorię wiersza, to zadanie pytania o to, jaką rolę w tej synestezyjnej koncepcji odgrywa forma wierszowa, jak współtworzy z grafikami ilustrującymi kolejne tomiki Kamili Janiak, z jej muzyczną działalnością w zespołach punkowych – ów wierszowy synestezyjny byt.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
„Nie licz na cud”. Rozmowa Moniki Lubińskiej z Kamilą Janiak, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2019, nr 2, s. 157–162.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Cytowic Richard E., Synesthesia. A Union of the Senses, MIT Press, Cambridge, Mass 2002.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dziadek Adam, Literatura, literaturoznawstwo: czemu służą te sztuki?, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2010, nr 1/2 (121–122), s. 56–60.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dziadek Adam, Sztuka mikrolektury Rolanda Barthesʼa, w: Miniatura i mikrologia literacka, t. 1, red. Aleksander Nawarecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Hassan Ihab, Baudelaire’s Correspondances. The Dialectic of a Poetic Affinity, „The French Review” 1954, t. 27, nr 6, s. 439–440.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Janiak Kamila, Budnik Agnieszka, W stronę konkretu. Rozmowa z Kamilą Janiak, tekst Agnieszka Budnik, „Kultura u Podstaw” 24.01.2019. https://kulturaupodstaw.pl/ kamila-janiak-w--strone-konkretu.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kaczmarski Paweł, Wkurwy, złostki i pomiędzy. O wierszach Kamili Janiak, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2019, nr 2, s. 173–186.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kałuża Anna, Poezja i obraz, piśmienność i wizualność od 1989 roku, „Wielogłos ” 2020, nr 1, s. 37–56.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kałuża Anna, Zwęglony wiersz, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 51–52. https://www.tygodnikpowszechny.pl/zweglony‑wiersz‑146065.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kozłowska Zuzanna, Synestezja, „Forum Poetyki” 2015, nr 1, s. 110–119. http://fp.amu.edu.pl/wp‑content/uploads/2015/07/Zuzanna_Koz%C5%82owska_Synestezja_lato_2015.pdf.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kozłowska Zuzanna, Zapach idei. Synestezja i ideastezja w «Correspondances» Charles’a Baudelaire’a, „Poznańskie Studia Polonistyczne Seria Literacka” 2015, nr 26, s. 299–316.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Mastalski Arkadiusz Sylwester, Polityczność wiersza? Kilka słów o wersyfikacji jako formie komunikacji w poezji zaangażowanej lewicowo, „Wielogłos” 2018, nr 2 (36), s. 85–108.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Mastalski Arkadiusz Sylwester, Twórca hiphopowy jako artysta intermedialny: άοιδός, vates, performer, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2013, nr 5, s. 136–151.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Orska Joanna, Jak „działa” wiersz? O składni zdania awangardowego, „Forum Poetyki” 2017, nr 10, s. 110–131.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Orska Joanna, Performatywy. Składnia/retoryka, gatunki i programy poetyckiego konstruktywizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Poetki na czasy zarazy, red. Jolanta Prochowicz, Bartosz Wójcik, Wydawnictwo WBPiCA, Poznań 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Poręba Karol, Linia falista i totalność Efektowność i efektywność poezji Kamili Janiak, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2019, nr 2, s. 163–172.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Potencjał wiersza, red. Witold Sadowski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rogowska Aleksandra, U źródeł synestezji: podstawy fizjologiczne i funkcjonalne, „Przegląd Psychologiczny” 2002, nr 4, s. 465–474.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sadowski Witold, Europejski wiersz litanijny. W innej czasoprzestrzeni, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sadowski Witold, Tekst graficzny Białoszewskiego, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 1999.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sadowski Witold, Wiersz wolny jako tekst graficzny – w przekładzie: Reverdy i Pound, „Forum Poetyki” 2021, nr 25, s. 6–25.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sadowski Witold, Wiersz wolny jako tekst graficzny, Universitas, Kraków 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Skurtys Jakub, Ja-składnia, „biBLioetka. Magazyn literacki”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/ja-skladnia.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009), red. Maria Cyranowicz, Joanna Mueller, Justyna Radczyńska, Staromiejski Dom Kultury, Warszawa 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szczęsna Ewa, Cyfrowe i dyskursywne transgresje. Pretekst do dyskusji nad polonistyką w świecie nowych mediów i nowych tendencji kulturowych, „Pamiętnik Literacki” 2022, nr 1, s. 51–59.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szczęsna Ewa, Komparatystyka dzisiaj: propozycje, zagadnienia teoretyczne, rekonesanse. Komparatystyka dzisiaj, t. 1: Problemy teoretyczne, red. Ewa Szczęsna, Edward Kasperski, Universitas, Kraków 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sztuki w przestrzeni transmedialnej, red. Tomasz Załuski, Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi, Łódź 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Śniecikowska Beata, Muzyka – obraz – synestezja? Wokół wczesnych prac Zofii Lissy (i artystycznych wizualizacji muzyki), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica. Aesthetica. Practica” 2000, nr 35, s. 59–79.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Świeściak Alina, Kamila Janiak i punk, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2018, nr 33 (53), s. 153–170.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tryksza Anna, Muzyczność (w) poezji. W kręgu Mickiewiczowskim i Moniuszkowskim, „Studia Wschodniosłowiańskie” 2022, t. 22, s. 131–151.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tryksza Anna, Wierszowe filtry poetyckiej tożsamości „rozproszonej”. Dariusz Suska i Marcin Sendecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tsur Reuven, Issues in Literary Synaesthesia, „Style” 2007, nr 41, s. 38–39.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ullmann Stephen, Panchronistic Tendecies in Synaesthesia, w: tegoż, The Principles of Semantics, Blackwell, Oxford 1957.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Warkoczami. Antologia nowej poezji, red. Joanna Mueller, Sylwia Głuszak, Beata Gula, Staromiejski Dom Kultury, Warszawa 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wądolny‑Tatar Katarzyna, Literacko-muzyczny dyptyk Wacława Rolicza-Liedera, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2012, z. 12, s. 90–97.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Williams Joseph M., Synesthetic Adjectives. A possible Law of Semantic Change, „Language” 1976, nr 52, s. 461–479.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Winiarski Jakub, Drapieżna, wulgarna, nieco chaotyczna, „Odra” 2008, nr 2, s. 158–160.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wysłouch Seweryna, Od Lessinga do Przybosia. Teoria i kompozycja opisu, „Pamiętnik Literacki” 1991, nr 4, s. 5–26.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Zebrało się śliny, red. Paweł Kaczmarski, Marta Koronkiewicz, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##