„Słowo nie daje spać” Ironiczna autoreferencjalność w "Ręce pszczelarza" Tomasza Różyckiego

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 20, 2024
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.12.16%20
Słowa kluczowe:
Tomasz Różycki, poezja, autotematym, kreacja, topika natchnienia poetry, self-referentiality, creation, topology of inspiration, Tomasz Różycki

Main Article Content

Anna Spólna
Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego oraz Muzeum Witolda Gombrowicza, oddz. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-4541-6929

Abstrakt

Artykuł omawia sposób, w jaki Tomasz Różycki w tomie Ręka pszczelarza tematyzuje powstawanie wiersza i wskazuje na źródła poezji. Konwencjonalność języka, zależność od literackich mitów, naprzemienna estetyzacja i brutalizacja rzeczywistości w akcie poetyckiego zapisu są poddane autotematycznej refleksji. Dystans podmiotu wobec zabiegów wierszotwórczych znajduje odbicie w niespokojnej składni i autodegradującym obrazowaniu. Autoironiczny bohater balansuje na granicy patosu i groteski, pozostając głęboko uzależniony od tradycji, co ujawnia warstwa intertekstualna tomu.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Spólna, Anna. 2024. „«Słowo Nie Daje spać»: Ironiczna autoreferencjalność W «Ręce Pszczelarza» Tomasza Różyckiego”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 12 (grudzień):271-84. https://doi.org/10.24917/23534583.12.16 .
Numer
Tom 12 (2024): Wokół (teorii) wiersza
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Anna Spólna - Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego oraz Muzeum Witolda Gombrowicza, oddz. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie

dr hab., prof. URad.; pracuje w Katedrze Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Radomskiego oraz w Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli. Jest autorką książek Nowe „Treny”? Polska poezja żałobna po II wojnie światowej a tradycja literacka (2007), Na skrzyżowaniu głosów. Szkice krytycznoliterackie (2012), Dialogi z Mickiewiczem. Aktualizacje tradycji romantycznej w nowej i najnowszej poezji polskiej (2017, II wyd. 2020), Krytycznie, literacko. Szkice o literaturze z lat 2010–2021 (2021), kilkudziesięciu artykułów w książkach zbiorowych i czasopismach oraz licznych recenzji. Pod jej współredakcją ukazały się monografie Iwaszkiewicz w podróży (2013) i Gombrowicz z przodu i z tyłu (2015). Redagowała tom Gombrowicz na językach (2022). Zasiadała w jury Nagrody Literackiej Miasta Radomia.

Bibliografia

Auden Wystan Hugh, Ręka farbiarza. O poezji i procesie poetyckiego tworzenia, przeł. Ewa Krasińska, „Res Publica” 1990, nr 3, s. 133–155.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dobrowolski Robert, Somaestetyka tożsamości – między ciałem a słowem, „Teksty Drugie” 2016, nr 5, s. 313–327.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gleń Adrian, Enigma przemiany, „Twórczość” 2022, s. 112–116.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Głowiński Michał, Słowo i pieśń (Leśmiana poezja o poezji), w: tegoż: Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Universitas, Warszawa 1981, s. 48–63.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gorczyńska Małgorzata, „Ręka pszczelarza”: bezgłośny lament i przemieszanie wcieleń, „Więź” 21.03.2022, https://wiez.pl/2022/03/21/reka‑pszczelarza‑czyli‑bezglosny-‑lament‑i‑pomieszanie‑wcielen [dostęp: 2023/03/27].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jarnuszkiewicz Maja, Ciało i jego konteksty. O kilku aspektach cielesności w poezji Toma sza Różyckiego („Kolonie”, „Księga obrotów”, „Litery”), w: Obroty liter. Szkice o twórczości Tomasza Różyckiego, red. Anna Czabanowska-Wróbel, Magdalena Rabizo-‑Birek, Universitas, Kraków 2019, s. 231–252.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kochanowski Jan, Poezje, Czytelnik, Warszawa 1993.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Koniuszy Przemysław, Wszystkie drogi prowadzą ku jedności. „Litery” Tomasza Różyckiego jako poszukiwanie współczesnej arché. Filozoficzny wymiar wypowiedzi poetyckiej, „Tekstualia” 2019, nr 1, s. 127–154.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Maleszyński Dariusz Cezary, Pszczoła – „archi-poeta”(teoria mimesis w dawnej metaforze), „Przegląd Humanistyczny” 1988, nr 10, s. 105–122.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Markowski Michał Paweł, Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy, Universitas, Kraków 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mickiewicz Adam, Wybór poezyj, t. 1, oprac. Czesław Zgorzelski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1986.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Momro Jakub, Wiedza w wierszu. Filozofia czasu postlirycznego, „Teksty Drugie” 2012, nr 5, s. 73–95.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mrowiec Magdalena, Żywioł owadzi w polskim przekazie ludowym i jego współczesne artykulacje, Katowice 2018, rozprawa doktorska dostępna w Internecie, https:// sbc.org.pl/Content/347297/doktorat4085_Magdalena_Mrowiec.pdf [dostęp: 2023/03/27].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nycz Ryszard, „Słowami... w świat wyglądam”. Bolesława Leśmiana poezja nowoczesna, w: tegoż, Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Universitas, Kraków 2001, s. 117–152.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Owczarski Wojciech, Teksty i sny, „Teksty Drugie” 2016, nr 5, s. 56–73.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pauen Michael, Second Person Perspective, „Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy” 2012, vol. 55, s. 33–49.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 28, red. Halina Zgółkowa, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2000.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Raffles Hugh, Insectopedia, Vintage Books. A Division of Random House. Inc., New York 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rakoczy Marta, Materia, ciało, wizualność, czyli jak lepiej zrozumieć pisanie. „Teksty Drugie” 2015, nr 4, s. 13–32.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rembowska‑Płuciennik Magdalena, O narracji w drugiej osobie – enaktywnie, „Teksty Drugie” 2022, nr 2, s. 54–70.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Różycki Tomasz, Ręka pszczelarza, Znak, Kraków 2022.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Siwiec Magdalena, O dwóch Mickiewiczowskich koncepcjach natchnienia, „Ruch Literacki” 2011, z. 2, s. 111–124.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stanisz Marek, Ciemne metafory Różyckiego, w: Obroty liter. Szkice o twórczości Tomasza Różyckiego, red. Anna Czabanowska-Wróbel, Magdalena Rabizo-Birek, Universitas, Kraków 2019, s. 145–159.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Śniedziewski Piotr, „Treść, gdy w rytm się stacza”. Leśmian i symbolistyczna fascynacja rytmem, „Pamiętnik Literacki” 2006, nr 3, s. 135–152.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tabaszewska Justyna, Powtórzenia i ponowienia. Tomasz Różycki a kwestia oryginalności, w: Obroty liter. Szkice o twórczości Tomasza Różyckiego, red. Anna Czabanowska-‑Wróbel, Magdalena Rabizo‑Birek, Universitas, Kraków 2019, s. 161–180.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tańczuk Renata, Groza biodronów, Laboratorium Humanistyki Współczesnej, http:// www.laboratorium.uni.wroc.pl/tanczuk‑groza‑biodronow [dostęp: 2023/03/27].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Toussaint-Samat Maguelonne, Historia naturalna i moralna jedzenia, przeł. Anna Bożena Matusiak, Maria Ochab, W.A.B., Warszawa 2002.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wójcik Tomasz, Apis mellifera (Rilke, Leśmian, Valéry, Miłosz), „Tekstualia” 2018, nr 1, s. 101–105.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żółkoś Monika, Mikro-formy i makro-lęki. Owady jako wyzwanie dla animal studies, w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, red. Anna Barcz, Dorota Łagodzka, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2015, s. 34–45.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##