Ksyloteki, czyli patroszenie lasu
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Obierając za punkt wyjścia niemiecką tradycję tworzenia ksylotek, czyli bibliotek zawierających próbki drewna ucharakteryzowane na książki, przypominam biografię Wiktora Kozłowskiego (1791-1858), pierwszego polskiego twórcy ksylotek, leśnika, kolekcjonera i autora słowników terminologii leśnej na tle historii organizacji rządowej służby leśnej w Królestwie Polskim. Opisuję, jak reorganizacja leśnictwa w duchu oświeceniowego projektu dominacji nad przyrodą wywołała niepokój, który znalazł wyraz między innymi w operze Karola Kurpińskiego Leśniczy z Kozienickiej Puszczy. W pierwszej połowie XIX wieku zestawiano postaci „młodego” i „starego” leśniczego, zapowiadające rozdźwięk między oświeceniowym i romantycznym podejściem do świata przyrody. Ksyloteki Wiktora Kozłowskiego reprezentują podejście oświeceniowe - związane z pasją katalogowania, preparowania i obiektywizowania jako narzędzi kontroli.
Downloads
Article Details
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Barański S., Wiktor Kozłowski (1791–1858) – jego życie i praca, „Sylwan” 1969, t. 113, nr 10, s. 79–86.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bender Ryszard, Kształtowanie się środowiska urzędniczego w Ordynacji Zamoyskiej w XIX wieku, „Roczniki Humanistyczne” 1978, t. 26, z. 2, s. 81–120.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Benninghoff-Lühl Sybille, Vom Buch als Schaukasten oder: Wunderbares Lesen. Die Holzbibliothek von Carl Schildbach (1788), „Zeitschrift für Germanistik” 2012, t. 22(1), s. 41–56.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Böttger Christoff Heinrich, Verzeichnis derjenigen fremden und einheimischen Bäume und Stauden, welche in den angelegten englischen Parks und Gärten des Fürstlichen Lustschlosses Wissenstein dermalen befindlich sind, Cassel 1777.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Broda Józef, Początki i rozwój gospodarstwa leśnego w lasach rządowych KP, w: Lasy Królestwa Polskiego w XIX wieku. Struktura – administracja – gospodarka, red. Adam B. Duszczyk, Krzysztof Latawiec, Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 2007, s. 9–36.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Chełmiński Maksymilian, Wspomnienie o Wiktorze Kozłowskim, „Gazeta Rolnicza” 1863, nr 26 (29.06.1863), s. 225–230.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Czepulis-Rastenis Ryszarda, „Klassa umysłowa”. Inteligencja Królestwa Polskiego 1832–1862, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, Warszawa 1973.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Czepulis-Rastenis Ryszarda, Wzór osobowy inteligenta polskiego w świetle wspomnień pośmiertnych (1841–1862), „Kwartalnik Historyczny” 1976, nr 4, s. 788–821.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Czepulis-Rastenis Ryszarda, Wzór osobowy inteligenta polskiego w świetle wspomnień pośmiertnych (1863–1872), w: Inteligencja polska pod zaborami. Studia, red. Ryszarda Czepulis-Rastenis, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978, s. 160–178.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dzierzkowski Józef, Leśniczy, w: tegoż, Powieści, t. 4, A.J.O. Rogosz, Lwów 1875.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Feuchter-Schawelka Anne, Freitag Winfried, Grosser Dietger, Alte Holzsammlungen. Die Ebersberger Holzbibliothek: Vorgänger, Vorbilder und Nachfolger, Kreissparkasse, Stuttgart 2001.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Goff Alice, The Selbst Gewählter Plan. The Schildbach Wood Library in Eighteenth-Century Hessen-Kassel, „Representations” 2014, t. 128, nr 1, s. 30–59.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Habermas Jürgen, Technika i nauka jako „ideologia”, w: Czy kryzys socjologii?, red. Jerzy Szacki, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 342–395.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
te Heesen Anke, Verkehrsformen der Objekte, w: Dingwelten. Das Museum als Erkenntnisort, red. Anke te Heesen, Petra Lutz, Böhlau Verlag, Köln – Weimar – Wien 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Horkheimer Max, Adorno Theodor W., Dialektyka oświecenia, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kacprzak Piotr, Organizacja gospodarki leśnej między Wisłą a Pilicą w XVII i XIX wieku, w: Lasy Królestwa Polskiego w XIX wieku. Struktura – administracja – gospodarka, red. Adam B. Duszczyk, Krzysztof Latawiec, Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kalendarz Rodzinny na Rok 1875, Warszawa 1874, s. 45–48.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kozłowski Wiktor, Pierwsze początki terminologij łowieckiey, Warszawa 1822.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kozłowski Wiktor, Słownik leśny, bartny, bursztyniarski i orylski, Warszawa 1847.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Leśniczy w kozienickiéy puszczy: opera w jednym akcie, Zawadzki i Węcki, Warszawa 1822.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Manteufflowa Maria, Plater Ludwik August, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, red. Emanuel Rostworowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1981.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Moench Conrad, Verzeichnis ausländischer Bäume und Stauden des Lustschlosses Weissenstein bey Cassel. Mit 8 Kupfertafeln, Frankfurt – Lepizig 1785.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Motek Katarzyna, Służba leśna w dobrach Ordynacji Zamojskiej, w: Lasy Królestwa Polskiego w XIX wieku. Struktura – administracja – gospodarka, red. Adam B. Duszczyk, Krzysztof Latawiec, Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Müller-Wille Staffan, Carl von Linne’s Herbarschrank. Zur epistemischen Funktion eines Sammlungsmöbels, w: Sammeln als Wissen. Das Sammeln und seine wissenschaftsgeschichtliche Bedeutung, red. Anke te Heesen, Emma C. Spary, Wallstein Verlag, Göttingen 2001.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Plater Ludwik, Gospodarstwo leśne, Wilno 1807.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Połujański Aleksander, Opisanie lasów królestwa polskiego i gubernij zachodnich cesarstwa rosyjskiego pod względem historycznym, statystycznym i gospodarczym, t. 1, Warszawa 1854.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pomian Krzysztof, Zbieracze i osobliwości, przeł. Andrzej Pieńkos, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sadowski Lesław, Polska inteligencja prowincjonalna i jej ideowe dylematy na przełomie XIX i XX wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Schildbach Carl, Beschreibung einer Holz-Bibliothek nach selbst gewähltem Plan ausgearbeitet, [Cassel] 1788.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Skowroński G., Wiktor Kozłowski, w: Polski słownik biograficzny, t. 15, red. Emanuel Rostworowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970, s. 33–34.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sobieszczański Feliks Maksymilian, Wiktor Kozłowski, hasło w: Encyklopedyja powszechna, t. 15, Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, Warszawa 1864, s. 803.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sommer Manfred, Zbieranie, przeł. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szymański Bohdan, O Szkole Szczególnej Leśnictwa w Warszawie (1818–1831) i jej absolwentach (1), „Sylwan” 1992, nr 11, s. 45–58.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Szymański Bohdan, O Szkole Szczególnej Leśnictwa w Warszawie (1818–1831) i jej absolwentach (2), „Sylwan” 1992, nr 12, s. 5–18.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wiśniewski Jerzy, „Księgi drzewne” w muzeach Warszawy i Kazimierza Dolnego, „Rocznik Dendrologiczny” 2001, nr 49, s. 175–181.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wołk Adam, Nauka leśnictwa w dziełach ks. Krzysztofa Kluka (1739–1796), „Ciechanowiecki Rocznik Muzealny” 2005, t. 1, s. 107–112.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ziembicki Witołd, Z ocalonej spuścizny: Wiktor Kozłowski – „Pierwsze początki terminologii łowieckiej”. Rękopis do drugiego wydania, kilka lat z życia zasłużonego leśnika, Lwów 1937.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Z.Z.K., Wiktor Kozłowski, w: Słownik biologów polskich, red. Stanisław Feliksiak, Warszawa 1987, s. 90.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##