Głos kogoś Innego Czuły narrator w powieści Olgi Tokarczuk „Prowadź swój pług przez kości umarłych”
Main Article Content
Abstrakt
Artykuł dotyczy refleksji nad przekazywaniem zwierzęcego doświadczenia w tekstach literackich. Skupia się na „czułości” jako kategorii metodologiczno-literackiej wprowadzonej przez Olgę Tokarczuk i analizuje jej funkcjonowanie w powieści Prowadź swój pług przez kości umarłych. Takie próby poszukiwania języka Innego kierują ludzki podmiot w stronę międzygatunkowego współbycia i współodczuwania, a gest narracyjnego otwierania się na doświadczenie zwierzęcia staje się majeutyczną metodą przekazywania tego, co zwierzęce i nieświadomie. Podjęta zostanie również próba refleksji nad tym czy narrator oddający głos zwierzęciu nie uzurpuje sobie prawa do przekazywania zwierzęcego doświadczenia.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Andrews Kristin, Beyond Anthropomorphism: Attributing Psychological Properties to Animals, w: Oxford Handbook of Animal Ethics, red. Tom Beauchamp, Raymond Frey, Oxford 2011, s. 469–494.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Andrews Kristin, The Animal Mind: An Introduction to the Philosophy of Animal Cognition, Routledge, London 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Bakke Monika, Bio‑transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Barcz Anna, Realizm ekologiczny, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Barcz Anna, Wprowadzenie do zookrytyki (teorii zwierzęcych narracji), „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2015, nr 6, s. 143–159.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Braidotti Rosi, Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna we współczesnych teoriach feministycznych, przeł. Aleksandra Derra, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Czapliński Przemysław, Mroczna fanaberia, w: Przemysław Czapliński, Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński, Literatura i jej natury, Wydawnictwo Rys, Poznań 2017, ebook.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Domańska Ewa, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2, s. 13–32.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Duchowe światy Olgi Tokarczuk, „Miesięcznik Znak” 4/2020, nr 779.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Duda Maciej, Czułość i uważność, „Czas Kultury” 2021, nr 5, https:// czaskultury .pl/ artykul/czulosc ‑i u‑waznosc/ [dostęp: 2022/02/08].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Dyskursy gościnności. Etyka współbycia w perspektywie późnej nowoczesności, red. Adam Dziadek, Monika Glosowitz, Dawid Kujawa, Katarzyna Szopa, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ekokrytyka, „Teksty Drugie” 2018, nr 2.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Fisher John Andrew, Disambiguating anthropomorphism: An interdisciplinary review, „Perspectives in Ethology” 1991, nr 9, s. 49–85.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Fineman Martha, Universality, Vulnerability, and Collective Responsibility, „Les ateliers de l’éthique/The Ethics Forum” 2021, nr 16, s. 103–116.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Fuentes Augustin, Why We Believe? Evolution And The Human Way Of Being, Yale University Press, New Haven 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Gilligan Carol, Chodźcie z nami. Psychologia i opór, przeł. Sergiusz Kowalski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Goodson James L., The vertebrate social behavior network: evolutionary themes and variations, „Hormones and Behavior” 2005, nr 48, s. 11–22.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Habrych Sandra, Coś jest ze światem nie tak. Recepcja twórczości Olgi Tokarczuk po otrzymaniu Literackiej Nagrody Nobla, „Postscriptum Polonistyczne” 2020, nr 1, s. 113–121.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Ingold Tim, Splatać otwarty świat, tłum. Ewa Klekot, Dorota Wąsik, Instytut Architektury, Kraków 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Jakubowicz Klaudia, Problematyka śmieci w twórczości Olgi Tokarczuk, „Forum Poetyki” 2021, nr 24, s. 210–225.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Jarzyńska Karina, Wywoływanie duszy. Olgi Tokarczuk gra na wielu religiach, „Ruch Literacki” 2020, nr 5/362, s. 505–528.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Jastrzębska Katarzyna, Rosyjska recepcja twórczości Olgi Tokarczuk. Ustalenia wstępne, „Rocznik Przekładoznawczy” 2020, nr 15, s. 197–210.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kamińska Aleksandra, Spory wokół feministycznej etyki troski we współczesnej filozofii amerykańskiej, rozprawa doktorska, Uniwersytet Śląski, Katowice 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kanclerz Aleksandra, Etyka troski Carol Gilligan i Nel Noddings a moralny partykularyzm, „Etyka” 2018, nr 57, s. 29–44.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kantner Katarzyna, Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny, TAiWPN Universitas, Kraków 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kantner Katarzyna, Podmiotowość „mediumiczna”. E.E. Olgi Tokarczuk jako powieść psychologiczna, „Ruch Literacki” 2015, nr 1/328, s. 47–59.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kącka Eliza, Wyczucie, „Magazyn Polskiej Akademii Nauk” 2020, nr 1/61, s. 4–7.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Kowalcze Małgorzata, The Posthumanist Dimension of the Novel Drive Your Plow Over the Bones of the Dead by Olga Tokarczuk, „Journal of Posthumanism” 2021, t.1, nr 2, s. 225–228.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Larenta Anna, Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2020, nr 16, s. 83–113.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Levin Michael, Intelligent Beings Without Brains Are Abundant In Nature–A Growing Scientific Consensus, rozm. Andréa Morris, „Forbes” 20.02.2012, https:// www.forbes.com/sites/ a ndreamorris/ 2021/ 07/ 20/ intelligent‑beings‑without‑brains-are‑abundant‑in‑naturea growing scientific‑consensus/ [dostęp: 2021/09/07].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Levin Michael, The Computational Boundary of a “Self”: Developmental Bioelectricity Drives Multicellularity and Scale-Free Cognition, „Frontiers in Psychology”, 13.12.2021, https://www .frontiersin.org/ articles/ 10 .3 389/ fpsyg .2 019 .0 2688/full [dostęp: 2021/09/07].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Levin Michael, The electrical blueprints that orchestrate life, https:// www .youtube .com/watch ? v=XheAMrS8Q1c [dostęp: 2021/09/07].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Marchewka Anna, Popatrz, wszystko już w tym świecie jest, „Miesięcznik Znak” 2020, https://www .miesiecznik .znak .com .pl/ popatrz‑wszystko ‑juz‑w‑tym‑swiecie‑jest/ [dostęp: 2022/02/08].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Marek Lidia, O spotkaniu czułego odbiorcy z czułym narratorem, czyli opowieść o książce Czuły narrator Olgi Tokarczuk, „Parezja” 2021, nr 1/15, s. 119–128.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nycz Ryszard, Afektywne manifesty, „Teksty Drugie” 2014, nr 1, s. 9–13.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nycz Ryszard, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Nycz Ryszard, Wielowarstwowy konkret i konstelacyjna całość. Laudacja dla Olgi Tokarczuk w związku z Uchwałą Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego w sprawie nadania Pisarce tytułu doktora honoris causa, „Alma Mater” 2021, nr 227, s. 20–23.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Pawlicki Michał, A Tragic Story About Helplessness, Anger And Civil Disobedience: An Affective Reading Of Olga Tokarczuk’s Drive Your Plow Over The Bones Of The Dead, „Folia Linguistica Et Litteraria. Journal of Language and Literary Studies” 2022, s. 31–51.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Poświatowska Julia, Zwierzęca wendetta. „Prowadź swój pług przez kości umarłych” Olgi Tokarczuk w kontekście animal studies, „Episteme” 2014, nr 1/23, s. 123–133.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Range Friederike, Horn Lisa, Viranyi Zsofia, Huber Ludwik, The absence of reward induces inequity aversion in dogs, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” 2009, nr 106, s. 340–345.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Rogers Lesley J., Kaplan Gisela, Elephants that paint, birds that make music: Do animals have an aesthetic sense?, w: Emerging Ideas in Brain Science, red. Cynthia A. Read, Dana Press, New York 2007, s. 137–150.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sontag S., O fotografii, przeł. Sławomir Magala, https://monoskop .org/ images/ 8 / 85/ Sontag_Susan_O_ fotografii.pdf [dostęp: 2022/02/08].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Sławkowa Ewa, Unus Mundus. Człowiek i natura w języku prozy Olgi Tokarczuk, „Poradnik Językowy” 2021, http:// www .poradnikjezykowy .uw .edu .pl/ wydania/ poradnik_ jezykowy.782 .2 021 .0 3 .6 % 2 0E .% 2 0S% C 5% 8 2awkowa .pdf [dostęp: 2022/02/08].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Światy Olgi Tokarczuk, red. Adam Bienias, Magdalena Pocałuń‑Dydycz, Magdalena Rabizo‑Birek, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza”, Rzeszów 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Świerkosz Monika, Ciała podatne na zranienie. Judith Butler, samozniszczenie i radykalne akty oporu, „Etyka” 2008, nr 57, s. 69–86.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Świerkosz Monika, Czułość i czujność. Na marginesie mowy noblowskiej Olgi Tokarczuk, „Nowa Dekada Krakowska” 2020, http:// n owadekada .p l/ monika s‑wierkosz czulosc‑i ‑czujnosc‑na‑marginesie‑mowy-noblowskiej‑olgi ‑ tokarczuk/ [ dostęp: 2022/02/08].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Świerkosz Monika, W przestrzeniach tradycji. Proza Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk w sporach o literaturę, kanon i feminizm, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2014.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
The Literary Landscape of Olga Tokarczuk, „The Polish Review” 2021, t. 66, nr 2, s. 3–205.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Thinking with Animals: New Perspectives on Anthropomorphism, red. Lorraine Daston, Gregg Mitman, Columbia University Press, New York 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tokarczuk Olga, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020, ebook.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tokarczuk Olga, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009, ebook.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tomczok Marta, „Ciekawość tych stanów”, czyli literaturoznawstwo w afekcie, „Teksty Drugie” 2019, nr 1, s. 229–239.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Tomczok Marta, Czyja dzisiaj jest zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Urquiza‑Haasa Esmeralda G., Kotrschal Kurt, The mind behind anthropomorphic thinking: attribution of mental states to other species, „Animal Behaviour” 2015, nr 109, s. 167–176.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Wądolny‑Tatar Katarzyna, Czułość hetero/auto/a/nomicznego narratora Olgi Tokarczuk, „Litteraria Copernicana” 2/2022, nr 42, s. 61–72.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##
Weil Kari, Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie, przeł. Piotr Sadzik, w: Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, red. Anna Barcz, Magdalena Dąbrowska, E‑naukowiec, Lublin 2014, s. 15–35.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##