Taktylne doświadczanie transseksualnej cielesności Przeżycia bohatera filmowego a ukłucia psychosomatyczne odbiorcy

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 18, 2022
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.10.16
Słowa kluczowe:
transsexual character, experiencing corporeality, tactfulness, performance, cognitive theory of emotions bohater transseksualny, doświadczanie cielesności, taktylność, performans, kognitywna teoria emocji

Main Article Content

Anna Kujawska-Kot
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-8302-3309

Abstrakt

Autorka artykułu, badając cielesne doświadczenia bohatera transseksualnego w trakcie procesu korekty płci, stawia tezę o możliwości intuicyjnego, uczuciowego i taktylnego zbliżenia się do jego somatycznych przeżyć. W filmowych rozpoznaniach odwołuje się do: kognitywnej teorii emocji Murraya Smitha, symultaniczności zmysłów (Juhani Pallasmaa), rozumienia kina jako namacalnego doświadczenia (Thomas Elsaesser, Malte Hagener, Vivian Sobchack). Stosuje między innymi paralelę między ciałem transbohatera a performansem, by sprowokować odbiorcę do bardziej emocjonalnego podejścia, w którym ukłucia psychosomatyczne, empatia, haptyczna wyobraźnia odgrywają kluczową rolę.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Kujawska-Kot, Anna. 2022. „Taktylne doświadczanie Transseksualnej cielesności: Przeżycia Bohatera Filmowego a ukłucia Psychosomatyczne Odbiorcy”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 10 (grudzień):236-49. https://doi.org/10.24917/23534583.10.16.
Numer
Tom 10 (2022): Kwalifikacje poetyki (substancje, funkcje, innowacje, recepcje)
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Anna Kujawska-Kot - Uniwersytet Warszawski

Anna Kujawska-Kot – dr nauk humanistycznych; rozprawę doktorską "Doświadczenie niezgodności płciowej i procesu tranzycji bohatera transseksualnego w literackiej i filmowej odsłonie" napisała pod kierunkiem prof. Ewy Szczęsnej i obroniła na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała w „Przestrzeniach Teorii”, „Przeglądzie Socjologicznym”, „Fabrica Societatis”. Autorka rozdziałów w monografiach naukowych: W kulturze wstydu? Wstyd i jego reprezentacje w tekstach kultury; Widzenie siebie. Selfie. Autoportret. Terapia; Dyskurs (para)medyczny. Gatunki – funkcje – przeobrażenia; Tożsamość. Kultura. Nowoczesność, t. 1 i 2; Kultury obcości; Czarownice. Studia z kulturowej historii fenomenu; Transgresja – interdyscyplinarność – dyskurs. Paradygmaty współczesnej neofilologii; Inny w podróży, t. 2.

Bibliografia

Banaszak Ewa, Eksperiencje nagości, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barthes Roland, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. Jacek Trznadel, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bell-Metereau Rebecca, Transgender Cinema, Rutgers University Press, New Brunswick, NJ itd. 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Berger John, Sposoby widzenia. Na podstawie programów telewizyjnych BBC Johna Bergera, przeł. Mariusz Bryl, Fundacja Aletheia, Warszawa 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Biedermann Hans, Woda, w: Leksykon symboli, przeł. Jan Rubinowicz, Muza SA, Warszawa 2003, s. 410–412.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Buczkowski Adam, Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, TAiWPN Universitas, Kraków 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burzyńska Anna, Ciało w bibliotece, w: tejże, Anty-teoria literatury, TAiWPN Universitas, Kraków 2006, s. 239–250.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burzyńska Anna, Nicowanie Austina, w: tejże, Dekonstrukcja, polityka i performatyka, TAiWPN Universitas, Kraków 2013, s. 351–372.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burzyńska Anna, Performans tekstualny, w: tejże, Dekonstrukcja, polityka i performatyka, TAiWPN Universitas, Kraków 2013, s. 373–442.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burzyńska Anna, Zwrot empiryczny, w: tejże, Dekonstrukcja, polityka i performatyka, TAiWPN Universitas, Kraków 2013, s. 489–494.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Chirpaz François, Ciało, przeł. Jacek Migasiński, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czartoryska Urszula, Eseistyka Rolanda Barthes’a. O paradoksie i szaleństwie fotografii, w: Fotografia – mowa ludzka. Perspektywy teoretyczne, Wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2005, s. 89–94.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dynarski Wiktor, Kłonkowska Anna M., Słownik pojęć, w: Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011, red. Mirosława Makuchowska, Michał Pawlęga, Lambda, Warszawa 2012, s. 220–227.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Elsaesser Thomas, Hagener Malte, Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły, przeł. Konrad Wojnowski, TAiWPN Universitas, Kraków 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ewelkana Klaudia, Girl, w: tejże, Motyw kobiety transseksualnej w filmie, Warnarena, [b.m.w.] 2019, s. 270.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Faludi Susan, W ciemni, przeł. Joanna Bednarek, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Georgis Dina, Gender Transitions and Aesthetic Possibilities, w: Current Critical Debates in the Field of Transsexual Studies, red. Oren Gozlan, Routledge Taylor & Francis Group, London – New York 2018, s. 45–58.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gozlan Oren, Introduction, w: Current Critical Debates in the Field of Transsexual Studies, red. Oren Gozlan, Routledge Taylor & Francis Group, London – New York 2018, s. 1–12.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kłonkowska Anna M., Płeć dana czy zadana? Strategie negocjacji (nie)tożsamości transpłciowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kosińska Kinga, Brudny róż. Zapiski z życia, którego nie było, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kowalski Piotr, Woda, w: Leksykon. Znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 609–615.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kubiak Zygmunt, Afrodyta i Eros, w: tegoż, Mitologia Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 1997, s. 323.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Łebkowska Anna, Fotografia jako empatyczna mediacja, w: Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. Stanisław Balbus, Andrzej Hejmej, Jakub Niedźwiedź, TAiWPN Universitas, Kraków 2004, s. 115–127.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Łebkowska Anna, Somatopoetyka, w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. Teresa Walas, Ryszard Nycz, TAiWPN Universitas, Kraków 2012, s. 101–137.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Maj Jolanta, Przełamując dychotomię płci w Polsce. Porównanie sytuacji osób transgenderowych w Polsce oraz w innych krajach europejskich, w: Postpłciowość? Praktyki i narracje tożsamościowe w ponowoczesnym świecie, red. Aleksandra E. Banot, Anna Barabasz, Rafał Majka, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała 2012, s. 166–181.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Melosik Zbyszko, Ciało, społeczeństwo i władza, w: tegoż, Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010, s. 9–20.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mirucka Beata, Wstęp, w: Podmiot ucieleśniony. Psychologiczna analiza reprezentacji ciała i tożsamości cielesnej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2018, s. 11–18.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ostaszewski Jacek, Wprowadzenie, w: Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów, red. Jacek Ostaszewski, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1999, s. 7–30.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pallasmaa Juhani, Doświadczenie wielozmysłowe, w: Oczy skóry. Architektury i zmysły, przeł. Michał Chopitany, Instytut Architektury, Kraków 2012, s. 51–57.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Parandowski Jan, Afrodyta (Wenus), w: tegoż, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Puls, Londyn 1992, s. 89.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pelczar Michał Abel, Co i kto nie „przechodzi”. (Nie)widoczność, „passing” a nie/normatywność trans, w: Strategie queer. Od teorii do praktyki, red. Monika Kłosowska, Mariusz Drozdowski, Agata Stasińska, Difin SA, Warszawa 2012, s. 245–265.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Richardson Nial, Transsexed Bodies, w: Transgressive Bodies. Representations in Film and Popular Culture, Routledge Taylor & Francis Group, New York 2016, s. 121–145.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rostowska Aneta, Haptyczne dzieło sztuki, w: Materia sztuki, red. Michał Ostrowicki, TAiWPN Universitas, Kraków 2010, s. 297–310.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sarnińska-Górecka Magdalena, Ciało jako ontyczny fundament podmiotowości, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skwara Anita, Medyczne rejestracje filmowe. Między dokumentem a intymnością, w: Kino po kinie, red. Andrzej Gwódź, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010, s. 119–138.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Smith Murray, Zaangażowanie widza w postać, przeł. Jolanta Mach, w: Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1999, s. 210–247.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sobchack Vivian, The Address of the Eye. A Phaenomenology of Film Experience, Princeton University Press, Princeton, NJ 1992, s. 3, w: Thomas Elsaesser, Malte Hagener, Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły, przeł. Konrad Wojnowski, TAiWPN Universi- tas, Kraków 2015, s. 158.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sugiera Małgorzata, Performatywy, performanse i teksty dla teatru, w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. Teresa Walas, Ryszard Nycz, TAiWPN Universitas, Kraków 2012, s. 369–413.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wachowski Jacek, Performanse jako działania somatyczne, w: Performans, Wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2011, s. 234–261.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wachowski Jacek, Z czego wynika popularność performansów, w: Performans, Wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2011, s. 297–302.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wiącek Elżbieta, Ciało jako tworzywo sztuki. Rytuały Mariny Abramović, w: Kulturowe emanacje ciała, red. Monika Banaś, Katarzyna Warmińska, Wydawnictwo Uniwer- sytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011, s. 107–118.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Filmografia
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Akers Matthew (reż.), Marina Abramowić. Artystka obecna (Marina Abramowic: The Ar- tist Is Present), USA, 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Almodóvar Pedro (reż.), Wszystko o mojej matce (Todo sobre mi madre), Francja, Hiszpania, 1999.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Anderson Jane (reż.), Normalny (Normal), USA, 2003. Bielawska Karolina (reż.), Mów mi Marianna, Polska, 2015. Dhont Lukas (reż.), Girl, Belgia, Holandia, 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Lelio Sebastián (reż.), Fantastyczna kobieta (Una mujer fantástica), Hiszpania, Niemcy, USA, Chile, 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Périgaud Laurence (reż.), Między płcią a płcią (Entre il et ailes – Devenir femme à 60 ans), Szwajcaria, Tajlandia, 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tucker Duncan (reż.), Transamerica, USA, 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##