Wersologia w świetle językoznawstwa. „Złożony sens” wiersza według koncepcji Anny Pajdzińskiej

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 20, 2024
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.12.14
Słowa kluczowe:
wersologia, wersyfikacja, lingwistyka, teorie wiersza, wers, znaczeniotwórcze (sensotwórcze) funkcje wiersza versology, versification, linguistics, verse theory, verse line, meaning-forming (sense-forming) functions of the poem

Main Article Content

Mirosław Ryszkiewicz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0002-1683-6289

Abstrakt

W artykule podjęto próbę wyabstrahowania sposobu rozumienia wiersza z językoznawczych prac Anny Pajdzińskiej, głównie ze zbioru jej studiów Wiersz – złożony sens (Lublin 2021). Z tej refleksji nad wierszem nie wyłania się wprawdzie nowa teoria wiersza, ale opis ten zasługuje na uwagę z trzech powodów. Po pierwsze, kontynuuje wysiłki integrowania wiedzy językoznawczej z literaturoznawczą. Po drugie, w praktyce dowodzi użyteczności różnych ujęć teorii wiersza: od tradycyjnej, przez prozodyjną, po graficzną. Po trzecie, poświadcza konieczność zastosowania do badań nad wierszem narzędzi zarówno dawnych, jak też najnowszych kierunków w badaniach lingwistycznych. I co najważniejsze, w tej językoznawczej koncepcji, odmiennie niż w wielu innych, podział wersowy zostaje zauważony i dowartościowany, gdyż przypisuje się mu ważne funkcje sensotwórcze.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Ryszkiewicz, Mirosław. 2024. „Wersologia W świetle językoznawstwa. : «Złożony sens» Wiersza według Koncepcji Anny Pajdzińskiej”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 12 (grudzień):239-56. https://doi.org/10.24917/23534583.12.14.
Numer
Tom 12 (2024): Wokół (teorii) wiersza
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Mirosław Ryszkiewicz - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt na Wydziale Filologicznym w Katedrze Współczesnej Literatury i Kultury Polskiej (przed „reformą” w Zakładzie Teorii Literatury) Instytutu Językoznawstwa i Literaturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 1997 do 2001 roku pracował jako lektor oraz wykładowca w Katedrze Języka Polskiego i Literatury na Uniwersytecie Debreczyńskim (Węgry). Zajmuje się głównie zagadnieniami z pogranicza teorii retoryki i teorii para-, nie- oraz literatury, okazjonalnie zaś tematami węgierskimi. Autor m.in. artykułu Rytmy metafizyki? O wierszu w poezji Bolesława Leśmiana, „Slavica. Annales Instituti Slavici Universitatis Debreceniensis” 2010–2011, nr XXXIX–XL, oraz współautor i współredaktor podręcznika akademickiego Wersyfikacja polska, t. 1–3, Lublin 2007.

Bibliografia

Arystoteles, Retoryka, w: tegoż, Retoryka. Poetyka, przeł. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 239–274.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bartmiński Jerzy, O języku folkloru, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1973.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Była Władysława, Syn ziemian i rycerzy. Studia o twórczości i języku Wincentego Pola, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bryła Władysława, Wacław Potocki i jego „Ogród, ale nieplewiony”, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Chojak Jolanta, Anna Pajdzińska, „Wiersz – złożony sens”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2021, ss. 370, „Poradnik Językowy” 2022, nr 7, s. 111–114.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dłuska Maria, Wiersz, w: Problemy teorii literatury, seria 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1987, s. 179–209.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jakobson Roman, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. Krystyna Pomorska, „Pamiętnik Literacki” 1960, z. 2, s. 431–473.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kopczyńska Zdzisława, Dobrzyńska Teresa, Pszczołowska Lucylla, Znaczenie wyboru formy wiersza. Trzy studia, Instytut Badań Literackich Wydawnictwo, Warszawa 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Krzyżanowski Julian, Nauka o literaturze, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kulawik Adam, Wprowadzenie do teorii wiersza, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mastalski Arkadiusz Sylwester, Kognitywne podstawy teorii wiersza, semantyki wersyfikacyjnej oraz interpretacji wersologicznej. Wybrane problemy okulograficznej analizy kompozycji prozodyjnej, 2015, niepublikowany komputeropis, online: https://www.academia.edu/11758167 [dostęp: 2023/0106].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mastalski Arkadiusz Sylwester, Ostatnia „wielka narracja” w polskich badaniach wersologicznych. Prozodyjna teoria wiersza Adama Kulawika w trzydziestą rocznicę publikacji „Istoty wierszowej organizacji tekstu”, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” 2014, t. 2, s. 191–207.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mastalski Arkadiusz Sylwester, Problemy prozodyjnej segmentacji tekstu II: co kategoryzacja naturalna i semantyka kognitywna mówią o minimum wierszowej organizacji?, „Language and Literary Studies of Warsaw” 2014, Vol. 4.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mastalski Arkadiusz Sylwester, Sakadometryczna analiza wiersza. Ogólne założenia teoretyczne do badań empirycznych, „Neurolingwistyka Praktyczna” 2016, nr 2, s. 108–125.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nycz Ryszard, O jednym z powodów tak zwanego kryzysu (w humanistyce, zwłaszcza polonistycznej), „Teksty Drugie” 2002, nr 1, s. 4–6.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Okopień-Sławińska Aleksandra, Wiersz awangardowy dwudziestolecia międzywojennego, „Pamiętnik Literacki” 1965, z. 2, s. 425–446.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pajdzińska Anna, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji, Agencja Wydawniczo-Handlowa, Lublin 1993.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pajdzińska Anna, Wiersz – złożony sens, „Prace Filologiczne” t. LIII (2007), s. 437–444.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pajdzińska Anna, Wiersz – złożony sens, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Potkański Jan, Sens nowoczesnego wiesza. Wersyfikacja Białoszewskiego, Przybosia, Miłosza i Herberta, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Powrót wielkiej teorii w naukach humanistycznych, pod red. Quentina Skinnera, przeł. Przemysław Łozowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pszczołowska Lucylla, Semantyka form wierszowych, w: tejże, Wiersz – styl – poetyka. Studia wybrane, Universitas, Kraków 2002, s. 268–285.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sadowski Witold, Potencjał wiersza (zamiast wstępu), w: Potencjał wiersza, red. Witold Sadowski, Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, Warszawa 2013, s. 5–16.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sadowski Witold, Wiersz wolny jako tekst graficzny, Universitas, Kraków 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sawicki Stefan, Wokół opozycji: wiersz – proza, w: Problemy teorii literatury, seria 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1987, s. 172–189.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skibski Krzysztof, Poezja jako iteratura. Relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skubalanka Teresa, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1984.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tabakowska Elżbieta, Językoznawstwo zastosowane, Wydawnictwo Austeria, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tryksza Anna, Barbarzyńcy, klasycyści? Strategie wierszowe w najnowszej poezji, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Vater Heinz, Wprowadzenie do lingwistyki, przeł. Jarosław Aptacy, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wojtak Maria, O języku i stylu „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, UMCS, Wydział Humanistyczny, Lublin 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##