Wulkan energii, strażniczka pamięci, waleczna czarownica – postać babci w najnowszej polskiej literaturze dla dzieci

Abstrakt

W artykule przedstawiono różne sposoby kreacji babci w literaturze dla dzieci. Analizie poddano przede wszystkim powieści Rafała Witka Klub Latających Ciotek, Marcina Szczygielskiego Czarownica piętro niżej i Katarzyny Ryrych Koniec świata nr 13, ukazane na tle najnowszej prozy. W analizowanych utworach babcie przedstawiane są przede wszystkim jako osoby bardzo energiczne (często ukazane nieco karykaturalnie, z elementami komizmu), posiadaczki wiedzy o przeszłości i strażniczki pamięci (kreowane w konwencji awanturniczo-obyczajowej) oraz waleczne czarownice (egzystujące na pograniczu dwóch światów, przedstawione w konwencji baśniowej lub realizmu magicznego). W rozważaniach wskazano potrzebę kontaktu między pokoleniem babek i wnucząt (w literaturze bezprzymiotnikowej definiowaną przez Annę Pekaniec jako kategoria babizny), która nie zwiastuje powrotu kultury postfiguratywnej (w odniesieniu do pracy Margaret Mead), ale jest elementem modelu prefiguratywnego (oswojenie przeszłości stanowi w nim jeden z aspektów szeroko zakrojonego rozwoju dzieci, przygotowujących się do nieznanej przyszłości).