„Duzhe, duzhe dobre” – ukraińskie babcie i ich kanadyjskie wnuczki w książkach obrazkowych Marion Mutali

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 21, 2025
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.13.4
Słowa kluczowe:
Kanada, książki obrazkowe, ukraińska diaspora, pamięć, babcia Canada, Ukrainian diaspora, grandmother, memory, picturebooks

Main Article Content

Mateusz Świetlicki
Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0001-7009-3837

Abstrakt

Jednym z najważniejszych motywów w anglojęzycznej literaturze dla najmłodszych autorstwa kanadyjskich pisarzy pochodzenia ukraińskiego są bliskie relacje zasymilowanych dzieci i nastolatków z ich babciami, pełniącymi rolę strażniczek pamięci o „starym kraju” i związanych z nim zwyczajami. Babcie w licznych powieściach i książkach obrazkowych wpisują się w zbiorowy mit „baby”, który pojawił się w Kanadzie po II wojnie światowej. Baba, czyli ukraińska babcia, symboliczna matka założycielka zachodniej prerii i strażniczka tradycji, miała pomóc młodszym pokoleniom „zrozumieć siebie jako Kanadyjczyków i Ukraińców”. Celem niniejszego artykułu jest analiza roli postaci babci w książkach obrazkowych z serii Baba’s Babushka (pol. Chusta babci) autorstwa mało znanej w Polsce ukraińsko-kanadyjskiej autorki Marion Mutali i odczytanie ich jako interesującego przykładu multimodalnych tekstów przedstawiających transfer międzypokoleniowej i transkulturowej pamięci.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Świetlicki, Mateusz. 2025. „«Duzhe, Duzhe dobre» – ukraińskie Babcie I Ich Kanadyjskie Wnuczki W książkach Obrazkowych Marion Mutali”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 13 (grudzień):69-83. https://doi.org/10.24917/23534583.13.4.
Numer
Tom 13 (2025): Płynna aetonormatywność
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Mateusz Świetlicki - Uniwersytet Wrocławski

dr hab., prof. UWr jest Prodziekanem ds. studenckich i dydaktyki niestacjonarnej Wydziału Neofilologii, profesorem w Zakładzie Literatury i Kultury Amerykańskiej Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownikiem Pracowni Literatury oraz Kultury Dziecięcej i Młodzieżowej (IFA) oraz współzałożycielem i członkiem rady programowej Centrum Badań Literatury dla Dzieci i Młodzieży (Wydział Neofilologii). Anglista i slawista. Jest laureatem wielu prestiżowych stypendiów, w tym Komisji Fulbrighta, Fundacji Kościuszkowskiej, Uniwersytetu Harvarda, Kijowskego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki oraz Internationale Jugendbibliothek w Monachium. Jest autorem ponad 100 prac naukowych, w tym monografii (autorskich i wieloautorskich) oraz artykułów, które ukazały się w polskiej i międzynarodowej prasie naukowej. Obecnie pracuje nad książką poświęconą obrazom Polski i Polaków w amerykańskiej i kanadyjskiej literaturze dla dzieci i młodzieży. Jego ostatnia monografia pt. Next-Generation Memory and Ukrainian Canadian Children’s Historical Fiction: The Seeds of Memory (Routledge 2023) zdobyła nagrodę IRSCL Book Award 2025. Świetlicki jest współredaktorem Fieldwork in Ukrainian Children’s Literature (Routledge, 2025 – wraz z Anastasią Ulanowicz) i Navigating Children’s Literature through Controversy: Global and Transnational Perspectives (Brill, 2023 – wraz z Elżbietą Jamróz-Stolarską i Agatą Zarzycką) oraz numerów specjalnych pism „Bookbird: A Journal of International Children’s Literature” (War and Displacement in Children’s Literature 2023 – wraz z Chrysogonusem Siddha Malilang) i „European Journal of American Studies” (Memory, Identity, Belonging: Narratives of Eastern and Central European Presence in North America 2023 – wraz z Izabellą Kimak). Pełni funkcję zastępcy redaktor naczelnej czasopisma „Filoteknos” oraz jest członkiem zespołu redakcyjnego serii „Children’s Literature, Culture, and Cognition” wydawnictwa John Benjamins Publishing. Jego zainteresowania badawcze obejmują literaturę dziecięcą i młodzieżową, jak również szeroko rozumianą kulturę popularną i film. Jest współprzewodniczącym the Childhood in Eastern Europe, Eurasia, and Russia Working Group afiliowanej przy Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies oraz członkiem wielu innych organizacji. W latach 2021 i 2023 pełnił rolę jurora w konkursie Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY.

Bibliografia

Deszcz-Tryhubczak Justyna, Jaques Zoe, Introduction, w: Intergenerational Solidarity in Children’s Literature and Film, red. Justyna Deszcz-Tryhubczak, Zoe Jaques, University Press of Mississippi, Jackson 2021, s. xi–xxviii, https://doi.org/10.2307/j. ctv1fkgcgc.4 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Joosen Vanessa, “What’s the Point of Grandpa?”: Grandparents in Children’s Literature, w: Family in Children’s and Young Adult Literature, red. Eleanor Spencer, Jade Dillon Craig, Routledge, New York–London 2023, s. 55–68, https://doi.org/10.4324/9781003269663-6 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Joosen Vanessa, Second Childhoods and Intergenerational Dialogues: How Children’s Literature Studies and Age Studies Can Supplement Each Other, “Children’s Literature Association Quarterly” 2015, Vol. 40, Issue 2, s. 126–140, https://doi.org/10.1353/chq.2015.0016 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Joosen Vanessa, Adulthood in Children’s Literature, Bloomsbury, New York–London 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kümmerling-Meibauer Bettina, Picturebooks, w: The Routledge Companion to Children’s Literature and Culture, red. Claudia Nelson, Elisabeth Wesseling, AndreaMei-Ying Wu, Routledge, New York–London 2024, s. 95–105, https://doi. org/10.4324/9781003214953-11 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Matusiak Agnieszka, Świetlicki Mateusz, Kategoria pokolenia we współczesnych badaniach społeczno-kulturowych, w: Posttotalitarny syndrom pokoleniowy w literaturach słowiańskich Europy Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej końca XX–początku XXI wieku w świetle studiów postkolonialnych, red. Agnieszka Matusiak, Bonami, Poznań–Wrocław 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba and Dido, Millennium Marketing, Saskatoon 2025.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba Sophie’s Ukrainian Cookbook, il. Wendy Siemens, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2022.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Babushka: A Magical Ukrainian Christmas, il. Wendy Siemens, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Babushka: A Magical Ukrainian Easter, il. Wendy Siemens, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Babushka: A Magical Ukrainian Wedding, il. Amber Rees, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Babushka: A Ukrainian Journey, il. Olha Tkachenko, Millennium Marketing, Saskatoon 2023.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Babushka: Magical Ukrainian Adventures, il. Wendy Siemebs, Amber Rees, Olha Tkachenko, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Baba’s Over the Moon, Millennium Marketing, Saskatoon 2024.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Kokhum’s Babushka: A Magical Métis/Ukrainian Tale, il. Donna Lee Dumont, Gabriel Dumont Institute Press, Saskatoon 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, Live Well: My Ukrainian Upbringing and Other Stories, Hidden Brook Press, Toronto 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, More Babas, Please!, il. Olha Tkachenko, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, My Buddy, Dido!, il. Olha Tkachenko, Your Nickel’s Worth Publishing, Regina 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mutala Marion, My Dearest Dido: The Holodomor Story, Wood Dragon Books, Mossbank 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nikolajeva Maria, Afterword: The Case of the Evil (Step)mother, or the Impossibility of Intergenerational Solidarity, w: Intergenerational Solidarity in Children’s Literature and Film, red. Justyna Deszcz-Tryhubczak, Zoe Jaques, University Press of Mississippi, Jackson 2021, s. 231–246, https://doi.org/10.14325/mississippi/ 9781496831910.003.0017 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nikolajeva Maria, Power, Voice and Subjectivity in Literature for Young Readers, Routledge, New York–London 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nikolajeva Maria, The Magic Code: The Use of Magical Patterns in Fantasy for Children, Almqvist & Wiksell International, Stockholm 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Świetlicki Mateusz, Next-Generation Memory and Ukrainian Canadian Children’s Historical Fiction: The Seeds of Memory, Routledge, New York–London 2023, https://doi.org/10.4324/9781003367918 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Swyripa Frances, Wedded to Ukrainian-Canadian Women and Ethnic Identity 1891–1991, University of Toronto Press, Toronto 1993.Swyripa Frances, Storied Landscapes: Ethno-Religious Identity and the Canadian Prairies, Manitoba University Press, Winnipeg 2010, https://doi.org/10.1515/9780887553004 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ulanowicz Anastasia, Second-Generation Memory and Contemporary Children’s Literature: Ghost Images, Routledge, New York–London 2013, https://doi.org/10.4324/9780203078686 [dostęp: 2025/10/28].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Trzeszczyńska Patrycja, Diaspora – pamięć – miejsca. Ukraińcy z Polski z lat 80. XX wieku w Kanadzie. Studium etnograficzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##