Stefan Żeromski: koncepcje narracji dendrologicznych. Zarys problematyki

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 23, 2020
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.8.8
Słowa kluczowe:
tree, earth, nature, life, death, symbol drzewo, ziemia, natura, życie, śmierć, symbol

Main Article Content

Maria Jolanta Olszewska
Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Stefan Żeromski w szczególny, złożony sposób wykorzystywał motywy dendrologiczne w swojej twórczości. Drzewa (las, puszcza, ogród) są nie tylko tłem akcji jego utworów, ale stanowią także ważny nośnik różnych treści: egzystencjalnych, metafizycznych, historycznych. Są elementami doświadczania czasu i przestrzeni, stają się znakiem pamięci, jak i figurą rzeczywistości. Opisy te pojawiają się już w młodzieńczych Dziennikach. Szczególnego znaczenia nabierają jodły w opisach puszczy, na przykład w Popiołach i w Puszczy jodłowej, sosny w Ludziach bezdomnych, brzozy w Róży i Urodzie życia. Jeden z najbardziej przejmujących obrazów dendrologicznych niesie Zemsta jest moją…, gdzie pisarz zbudował model świata, odwołując się do motywu drzew i ich elementów. Drzewa w twórczości Żeromskiego podlegają symbolizacji i funkcjonują często na zasadzie Jungowskich archetypów. Warto wskazać na pewne podobieństwa z ujęciem motywów dendrologicznych u Orzeszkowej czy Rodziewiczówny, a także u Jarosława Iwaszkiewicza.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Olszewska, Maria Jolanta. 2020. „Stefan Żeromski: Koncepcje Narracji Dendrologicznych. Zarys Problematyki”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 8 (grudzień):119-40. https://doi.org/10.24917/23534583.8.8.
Numer
Tom 8 (2020): Dendrografie i dendrologie literackie
Dział
Studia i szkice

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Maria Jolanta Olszewska - Uniwersytet Warszawski

Z wykształcenia historyk i historyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego w Instytucie Literatury Polskiej, w Zakładzie Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku, członek Pracowni Historii Dramatu 1864–1939, członek Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Stowarzyszenia im. Sefana Żeromskiego. Główne zainteresowania naukowo-badawcze: dzieje dramatu i teatru w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX wieku; historia i antropologia literatury, genologia, szczególnie pogranicze literatury i gatunków użytkowych – historia świadomości polityczno-społecznej społeczeństwa polskiego i jej odzwierciedlenie w literaturze drugiej połowy XIX wieku; analiza wybranych, często zapomnianych dziś utworów literatury polskiej XIX i XX wieku. Autorka takich prac jak m.in.: Tragedia chłopska. Od W.L. Anczyca do K.H. Rostworowskiego. Tematyka – kompozycja – idee (2001), Człowiek w świecie Wielkiej Wojny (2004), W poszukiwaniu sensu. Szkice o literaturze polskiej XIX i XX wieku (2005), Heroizm ludzkiego istnienia. W kręgu wybranych zagadnień etycznych w literaturze polskiej II połowy XIX i I połowy XX wieku. Szkice (2007), W kręgu meteorologii i astronomii. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 10 (2007), Drogi nadziei. Polska proza historyczna z lat 1876–1939 wobec kryzysu kultury (2009), Stefan Żeromski. Spotkania (2015), Spór o przyszłość literatury polskiej, czyli polemiki ze Stefanem Żeromskim po jego odczycie „Literatura a życie polskie” (2019), Wojna polsko-bolszewicka w literaturze polskiej (2020). Także autorka wielu artykułów naukowych, prac edytorskich (wydanie zbiorowe dramatów Kazimierza Przerwy-Tetmajera, 2019) oraz współredaktorka prac zbiorowych, np. Światy Stefana Żeromskiego (2005).

Bibliografia

Adamczewski Stanisław, Sztuka pisarska Stefana Żeromskiego, Wydawnictwo M. Kot, Kraków 1949.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Baley Stefan, Osobowość twórcza Żeromskiego. Studium z zakresu psychologii twórczości, Nasza Księgarnia, Warszawa 1936.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barcz Anna, Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze, „Anthropos?” 2012, nr 18–19, s. 59–79, http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos10/texty/barcz.htm (dostęp: 8.06.2020).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bończa Tomaszewski Nikodem, Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Burzyńska Anna, Markowski Michał Paweł, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Cygan Stanisław, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Świat roślin, t. 9, TAiWPN Universitas, Kraków 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Des Loges Marian, Impresjonizm w literaturze, przedruk w: Naturalizm. Europejskie konteksty, red. Danuta Knysz-Tomaszewska, Janina Kulczycka-Saloni, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1996, s. 579–590.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Fiedorczuk Julia, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Girard René, Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne, przeł. Karolina Kot, Wydawnictwo KR, Warszawa 2001.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Handke Kwiryna, Stosunek Stefana Żeromskiego do pejzaży: natury i miasta, w: Dworki – pejzaże – konie, red. Krzysztof Stępnik, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002, s. 195–199.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hutnikiewicz Artur, Żeromski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ihnatowicz Ewa, Puszcza Żeromskiego i Orzeszkowej, w: Klucze do Żeromskiego, red. Krzysztof Stępnik, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, s. 161–170.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jakubowski Jan Zygmunt, Stefan Żeromski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jung Carl Gustav, Typy psychologiczne, przeł. Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jünger Ernst, Wybór esejów o słowach i drzewach, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kłosińska Katarzyna, Feministyczna krytyka literacka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Oesterreicher-Mollwo Marianne, Leksykon symboli, przeł. Jerzy Prokopiuk, Wydawnictwo ROK Corporation, Warszawa 1992.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Olszewska Maria Jolanta, Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 10: W kręgu meteorologii i astronomii, TAiWPN Universitas, Kraków 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Olszewska Maria Jolanta, Stefan Żeromski. Spotkania, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Potocki Antoni, Szkice i wrażenia literackie, Nakładem Towarzystwa Wydawniczego, Lwów 1903.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Słowacki Juliusz, Dzieła wybrane, t. 1: Liryki i powieści poetyckie, oprac. i wstęp Julian Krzyżanowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1979.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Światy Stefana Żeromskiego, red. Maria Jolanta Olszewska, Grzegorz P. Bąbiak, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tabaszewska Justyna, Ekokrytyczna (samo)świadomość, „Teksty Drugie”: Ekokrytyka, 2018, nr 2, http://tekstydrugie.pl/news/2018-nr-2-ekokrytyka/ (dostęp: 8.06.2020).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tillich Paul, Pytania o Nieuwarunkowane. Szkice z filozofii religii, wstęp Krzysztof Mech, przeł. Juliusz Zychowicz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ujejski Kornel, Skargi Jeremiego, [bez wyd.], Londyn 1847.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zawojski Piotr, Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów, „Kultura i Historia” 2017, nr 3, http://www.kulturaihistoria. umcs.lublin.pl/wp-content/ uploads/2018/05/Kultura-i-Historia- nr-32-2017-71-79.pdf (dostęp: 8.06.2020).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Cienie, w: tegoż, Opowiadania. Utwory powieściowe, Czytelnik, Warszawa 1957, s. 282–294.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Dzieje grzechu, Czytelnik, Warszawa 1956.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Dzienniki, t. 1–7, oprac. i przedmowa Jerzy Kądziela, Czytelnik, Warszawa 1956–1970.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Godzina, w: tegoż, Duma o hetmanie i inne opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 33–55.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Listy, t. 3, Czytelnik, Warszawa 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Róża. Dramat niesceniczny, Czytelnik, Warszawa 1956.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Syzyfowe prace, Czytelnik, Warszawa 1956.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Uroda życia, Czytelnik, Warszawa 1956.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Wiatr od morza. Wisła. Międzymorze, Czytelnik, Warszawa 1957.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Żeromski Stefan, Zemsta jest moją…, w: tegoż, Sen o szpadzie. Pomyłki, Czytelnik, Warszawa 1957, s. 31–33.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##