Dziecięce książki, dorosłe nagrody. Konkursowa aetonormatywność – raczej bez zakłóceń

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 23, 2025
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.13.20
Słowa kluczowe:
aetonormatywność, dorośli, dzieci, książki dziecięce, konkursy i nagrody literackie aetonormativity, adults, children, children’s books, literary competitions and awards

Main Article Content

Maciej Skowera
Uniwersytet Warszawski, Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego";}
https://orcid.org/0000-0002-0299-3515

Abstrakt

W artykule zostają omówione polskie konkursy literackie, w których nagradzane są książki dziecięce: Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY, Lista Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, Literacka Podróż Hestii, Nagroda im. Ferdynanda Wspaniałego, Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego, Nagroda Żółtej Ciżemki. Autor poddaje analizie podstawowe informacje na ich temat, składy gremiów jurorskich, fragmenty opisów i regulaminów, wybrane noty jurorskie, laudacje i uzasadnienia werdyktów. Rozważania prowadzą do wniosku o wyraźnie aetonormatywnym charakterze tych konkursów.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Skowera, Maciej. 2025. „Dziecięce książki, dorosłe Nagrody. Konkursowa aetonormatywność – Raczej Bez zakłóceń”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 13 (grudzień):376-406. https://doi.org/10.24917/23534583.13.20.
Numer
Tom 13 (2025): Płynna aetonormatywność
Dział
Stanowiska, przeglądy, dyskusje
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Maciej Skowera - Uniwersytet Warszawski, Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego";}

adiunkt w Zakładzie Literatury Popularnej, Dziecięcej i Młodzieżowej (Instytut Literatury Polskiej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego) i w Muzeum Książki Dziecięcej (Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego). Autor monografii Carroll, Baum, Barrie. (Mito) biografie i (mikro)historie (2022), współautor (z Weroniką Kostecką) książki W kręgu baśni i fantastyki. Studia o literaturze dziecięcej i młodzieżowej (2017). Zastępca redaktor naczelnej czasopisma naukowego „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”. Członek Pracowni Badań Literatury dla Dzieci i Młodzieży UW, International Research Society for Children’s Literature i Polskiej Sekcji International Board on Books for Young People. Stypendysta Internationale Jugendbibliothek w Monachium. Wielokrotny juror w konkursach literackich z zakresu twórczości dla dzieci i młodzieży.

Bibliografia

Ogólnopolska Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego, Miejska Biblioteka Publiczna
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

im. Ł. Górnickiego Galeria Książki w Oświęcimiu, http://mbp-oswiecim.pl/o-bibliotece/nagroda-literacka/30-onl/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ogólnopolska Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego. Oświęcim 2023, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=hJkL3FWr2hk [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Babula Anna, Lista Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, „Guliwer” 2023, nr 1, s. 16–28.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Beauvais Clémentine, The Mighty Child: Time and Power in Children’s Literature, Johns Benjamins, Amsterdam–Philadelphia 2015, https://doi.org/10.1075/clcc.4 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Beauvais Clémentine, The Problem of ‘Power’: Metacritical Implications of Aetonormativity for Children’s Literature Research, “Children’s Literature in Education” 2013, Vol. 44, s. 74–86, https://doi.org/10.1007/s10583-012-9182-3 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bloom Harold, Zachodni kanon. Książki i szkoła epok, przeł. Bohdan Baran, Michał Szczubiałka, Aletheia, Warszawa 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bourdieu Pierre, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. Piotr Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2022.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Centrum Literatury Dziecięcej [zakładka Nagroda literacka], Miejska Biblioteka Publiczna im. Ł. Górnickiego Galeria Książki w Oświęcimiu, http://mbp-oswiecim. pl/cld/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Chawar Ewa, Deszcz-Tryhubczak Justyna, Kowalska Katarzyna, Maniakowska Olga, Marecki Mateusz, Palczyńska Milena, Pszczołowski Eryk, Sikora Dorota, Children’s Voices in the Polish Canon Wars: Participatory Research in Action, “International Research in Children’s Literature” 2018, Vol. 11, Issue 2, s. 111–131, https://doi.org/10.3366/ircl.2018.0269 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czabanowska-Wróbel Anna, [Ta dziwna] instytucja zwana literaturą dla dzieci. Historia literatury dla dzieci w perspektywie kulturowej, „Teksty Drugie” 2013, nr 5 (143), s. 13–24.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czekamy na nominacje do Nagrody Literacka Podróż Hestii 2023, Literacka Podróż Hestii, https://literackapodrozhestii.pl/952-2/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czernow Anna Maria, Rybak Krzysztof, Zielony dydaktyzm, czyli o tym, jak dorośli projektują przyszłość planety we współczesnych książkach ekologicznych dla dzieci, 25. Biennale Sztuki dla Dziecka, https://biennaledladziecka.pl/anna-maria-czernow-krzysztof-rybak-zielony-dydaktyzm-czyli-o-tym-jak-dorosli-projektuja-przyszlosc-planety-we-wspolczesnych-ksiazkach-ekologicznych-dla-dzieci-tekst-z-ksiazki-przyszlosc/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gala Nagrody im. Ferdynanda Wspaniałego – 19.11.2023, Festiwal Literatury dla Dzieci, https://fldd.pl/program-edycja-2021/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gruda Ewa, Odysejki [nota o książce], Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?page_id=7704 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gubar Marah, Risky Business: Talking about Children in Children’s Literature Criticism, “Children’s Literature Association Quarterly” 2013, Vol. 38, Issue 4, s. 450–457, https://doi.org/10.1353/chq.2013.0048 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hunt Peter, Criticism, Theory, & Children’s Literature, Blackwell, Oxford 1991.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hunt Peter, Literatura dla dzieci a dzieciństwo, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, red. Mary Jane Kehily, przeł. Marek Kościelniak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008, s. 61–83.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hunt Peter, The Classic and the Canon in Children’s Literature, w: Modern Children’s Literature: An Introduction, red. Catherine Butler, Kimberly Reynolds, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2014, s. 9–23, https://doi.org/10.1007/978-1-137-36501-9_2 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Idea Literackiej Podróży Hestii, Literacka Podróż Hestii, https://literackapodrozhestii.pl/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jagiełło Jarosław, Historia i współczesność Muzeum Książki Dziecięcej w Warszawie, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2021, t. 3, nr 2, s. 125–138, https://doi.org/10.32798/dlk.890 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kehily Mary Jane, Zrozumieć dzieciństwo. Wprowadzenie w kluczowe tematy i zagadnienia, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, red. Mary Jane Kehily, przeł. Marek Kościelniak, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008, s. 15–40.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kidd Kenneth B., Thomas Joseph T. Jr., A Prize-Losing Introduction, w: Prizing Children’s Literature: The Cultural Politics of Children’s Book Awards, red. Kenneth B. Kidd, Joseph T. Thomas Jr., Routledge, New York–London 2017, s. 1–18.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kocznur Agnieszka, Stan przejściowy. O konstrukcie dzieciństwa w powieściach Anny Cieplak na tle polskiej i anglojęzycznej literatury dla nastolatków, „Porównania” 2023, t. 1 (33), s. 277–289, https://doi.org/10.14746/por.2023.1.15 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

[Kostecka Weronika], „Książka może być pomostem w budowaniu porozumienia”. Rozmowa z Joanną Piekarską, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2024, t. 6, nr 1, s. 196–201, https://doi.org/10.32798/dlk.1581 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

„Kot Marian i odwiedzacze”. Krzysztof Zapotoczny, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=nsdyNIJMfHc [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Książka Roku [Polskiej Sekcji IBBY], Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?page_id=28 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Książka Roku PS IBBY – jurorzy, Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?p=7438 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Lesnik-Oberstein Karín, Children’s Literature: Criticism and the Fictional Child, Oxford University Press, Oxford 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Leszczyński Grzegorz, Bunt czytelników. Proza inicjacyjna intergeneracji, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Lista Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, https://www.koszykowa.pl/mkd/lista-skarbow-muzeum-ksiazki-dzieciecej [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Literacka Podróż Hestii, post na portalu Facebook z dn. 05.06.2023, https://www.facebook.com/photo.php?fbid=638609981644552 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mik Jadwiga, „Całkiem szybka ewolucja”. Wstęp do analizy okołopandemicznych przemian społecznych obiegów literatury młodzieżowej w Polsce, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2024, t. 6, nr 1, s. 70–99, https://doi.org/10.32798/dlk.1343 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Muzeum Książki Dziecięcej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, post na portalu Facebook z dn. 12.12.2023, https://www.facebook.com/photo.php?fbid=914024070725754 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nagroda [im. Ferdynanda Wspaniałego], Festiwal Literatury dla Dzieci, https://fldd.pl/nagroda/ [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nagroda im. Ferdynanda Wspaniałego w konkursie na Najlepszą Polską Książkę roku 2022 [regulamin konkursu], dokument otrzymany przez autora drogą e-mailową od przedstawicielki organizatora.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nagroda „Donga”, Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?page_id=33 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nagroda Żółtej Ciżemki, Biblioteka Kraków, https://biblioteka.krakow.pl/konkursy-literackie/nagroda-zoltej-cizemki [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nagroda Żółtej Ciżemki 2023 – znamy laureata!, Biblioteka Kraków, https://biblioteka.krakow.pl/aktualnosci/nagroda-zoltej-cizemki-2023-znamy-laureata-2 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nikolajeva Maria, Power, Voice and Subjectivity in Literature for Young Readers, Routledge, New York–London 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nodelman Perry, The Hidden Adult: Defining Children’s Literature, Johns Hopkins, Baltimore 2008, https://doi.org/10.56021/9780801889790 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Pomiędzy pokrewieństwem i dominacją w sztuce dla dziecka. Z Justyną Czarnotą, Anną Marią Czernow i Joanną Żygowska rozmawiają Magdalena Bednarek i Marta Kowerko-Urbańczyk, „Czas Kultury” 2022, nr 4 (215), s. 40–63.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Poznaliśmy laureatkę tegorocznej Nagrody Literacka Podróż Hestii. Powieść fantasy najlepszą książką dla dzieci i młodzieży, Literacka Podróż Hestii, https://literackapodrozhestii.pl/poznalismy-laureatke-tegorocznej-nagrody-literacka-podroz-hestii-powiesc-fantasy-najlepsza-ksiazka-dla-dzieci-i-mlodziezy/ [dostęp: 2025/07/22].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Regulamin Konkursu 30. Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Kornela Makuszyńskiego, Miejska Biblioteka Publiczna im. Ł. Górnickiego Galeria Książki w Oświęcimiu, https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=http://mbp-oswiecim.pl/wp-content/uploads/2023/01/30.ONL_Regulamin-z-formularzem.doc&wdOrigin=BROWSELINK [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Regulamin Konkursu Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY 2023, Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/wp-content/uploads/2023/08/1692955403274_Regulamin-konkursu-2023-PS-IBBY-1.pdf [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Regulamin konkursu literackiego pod nazwą „Literacka Podróż Hestii”. Edycja 2023, Literacka Podróż Hestii, https://literackapodrozhestii.pl/app/uploads/2023/01/2023-regulamin-konkursu-literacka-podroz-hestii.pdf [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Regulamin Nagrody Żółtej Ciżemki za książkę dla dzieci i młodzieży, Biblioteka Kraków, https://biblioteka.krakow.pl/konkursy-literackie/nagroda-zoltej-cizemki/regulamin [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rose Jacqueline, The Case of Peter Pan, or the Impossibility of Children’s Fiction, Macmillan, London–Basingstoke 1984, https://doi.org/10.1007/978-1-349-17385-3 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rudd David, Theorising and Theories: How Does Children’s Literature Exist?, w: Understanding Children’s Literature: Key Essays from the Second Edition of The International Companion Encyclopedia of Children’s Literature, red. Peter Hunt, Routledge, New York–London 2005, s. 15–29.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skowera Maciej, Carroll, Baum, Barrie. (Mito)biografie i (mikro)historie, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2022.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skowera Maciej, Czy (i jakie) „widma” kanonu literatury dziecięcej krążą nad Polską?, „Czas Kultury” 2022, nr 4 (215), s. 64–76.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Skowera Maciej, Klasyka literatury dziecięcej. Definicje – ideologie – koncepcje teoretyczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N. Educatio Nova” 2021, t. 6, s. 231–249, https://doi.org/10.17951/en.2021.6.231-249 [dostęp 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Slavova Margarita, Kopciuszek czy księżniczka? Teoretyczne modele badania literatury dziecięcej, przeł. Nelly Staffa, Ryszard Waksmund, „Filoteknos” 2015, t. 5, s. 229–235.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Socha Piotr, Nikogo nie ma w domu [nota o książce], Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?page_id=7682 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szymborska Karolina, Młodzi w edukacji. Children studies w praktyce, w: Kształcenie filologiczne. Od teorii do praktyki, red. M. Karolczuk, E. Lewicka-Mroczek, K. Sawicka-Mierzyńska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2021, s. 147–170.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Świetlicki Mateusz, Wszystkie kolory świata [nota o książce], Polska Sekcja IBBY, http://www.ibby.pl/?page_id=7786 [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wądolny-Tatar Katarzyna, „Stan splątania”. Stan splatania. O (wieloadresatywnej) powieści Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, „Rocznik Biblioteki Kraków” 2022, R. 6, s. 367–379.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wichrowska Elżbieta, Avant-propos, w: Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku, red. Elżbieta Wichrowska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, s. 11–20.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zabrzewska Adrianna, O ciałach, które się stają. Feminizm materialny w literaturze dla dzieci i młodzieży, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2019, t. 1, nr 1, s. 259–272, https://doi.org/10.32798/dlk.17 [dostęp: 2025/11/06].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Znamy laureata Nagrody im. Ferdynanda Wspaniałego! [fragment Laudacja Joanny Olech, członkini jury, pisarki i krytyczki literackiej], Festiwal Literatury dla Dzieci, https://fldd.pl/znamy-laureatow-nagrody-im-ferdynanda-wspanialego-2/, [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Znamy nominowanych w VII edycji Nagrody Żółtej Ciżemki!, Biblioteka Kraków, https://biblioteka.krakow.pl/aktualnosci/znamy--nominowanych-w-vii-edycji-nagrody-zoltej-cizemki [dostęp: 2024/08/29].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##