„Bardzo odrapana ikona”. Babci portret podwójny w „Lali” Jacka Dehnela

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 22, 2025
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.13.5
Słowa kluczowe:
old age, dementia, intergenerational dialogue, autobiographical novel, Jacek Dehnel starość, demencja, dialog międzypokoleniowy, powieść autobiograficzna, Jacek Dehnel

Main Article Content

Elżbieta Sidoruk
Uniwersytet w Białymstoku
https://orcid.org/0000-0002-6132-5808

Abstrakt

W artykule poddano interpretacji autobiograficzną powieść Jacka Dehnela Lala, traktującą o niezwykłej więzi łączącej wnuka z babcię i świadczącą o twórczym potencjale dialogu międzypokoleniowego. Wykreowanym przez Dehnela wizerunek babci Lali jest w istocie portretem podwójnym, prezentującym dwie różne babcie: żywiołową seniorkę, obdarzoną talentem do snucia barwnych opowieści, i niepodobną do dawnej siebie w wyniku postępującej demencji staruszkę, milczącą i nieprzeniknioną w swoich odczuciach. Zdaniem autorki, ukazując dwa kontrastowe oblicza starości, pisarz próbuje przezwyciężyć dojmujące poczucia obcości bardzo bliskiej osoby, która w wyniku choroby zmieniła się nie do poznania.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Sidoruk, Elżbieta. 2025. „„Bardzo Odrapana ikona”. Babci Portret podwójny W «Lali» Jacka Dehnela”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 13 (grudzień):84-102. https://doi.org/10.24917/23534583.13.5.
Numer
Tom 13 (2025): Płynna aetonormatywność
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Elżbieta Sidoruk - Uniwersytet w Białymstoku

doktor habilitowana, adiunkt w Pracowni Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu w Białymstoku. Zajmuje się literaturą polską XX i XXI w. w perspektywie poetyki historycznej, a w szczególności zjawiskami takimi jak satyra, humor, groteska, parodia. Autorka książek: Antropologia i groteska w dziełach Sławomira Mrożka (1995); Groteska w poezji Dwudziestolecia. Leśmian – Tuwim – Gałczyński (2004); Granice satyry (2018), a także współredaktorka monografii: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki (2012); Geografia i metafora (2014); Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze (2015); Geograficzne przestrzenie utekstowione
(2017) i Poetyki doświadczenia przestrzennego (2020). Redaktor naczelna półrocznika
„Białostockie Studia Literaturoznawcze”.

Bibliografia

Adamczyk Adam, Strzępy dawnych przepychów, „Tekstualia” 2007, nr 1, https://tekstualia. pl/files/f463cd30/adamczyk_adam-strzepy_dawnych_przepychow.pdf [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Beczek Jakub, W blasku zakwitającej przeszłości, „Studium” 2007, nr 3–4, s. 224–229.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bielas Joanna, Pani Jowialska z Lisowa, „Czas Kultury” 2007, nr 1–2, s. 199.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Browarny Wojciech, Babcia odchodzi, „Odra” 2007, nr 3, s. 112–113.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Cuber Marta, Z sercem, bez ducha, „Nowe Książki” 2006, nr 12, s. 50–51.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Czyżak Agnieszka, Na starość. Szkice o literaturze przełomu tysiącleci, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Darska Bernadetta, Gdy język ocala czas, „Opcje” 2006, nr 4, s. 94–95.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dehnel Jacek, Lala, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Draaisma Douwe, Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. O pamięci autobiograficznej, przeł. Ewa Jusewicz-Kalter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dunin-Wąsowicz Paweł, Nos księcia Konstantego, „Lampa” 2006, nr 11, s. 64.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Gralewicz-Wolny Iwona, „O śmierci bez przesady”. „Lala” Jacka Dehnela, w: tejże, W cudzysłowie. O literaturze polskiej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016, s. 175–188.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hess-Wiktor Katarzyna, Doświadczenie relacji z osobą dotkniętą chorobą Alzheimera. Perspektywy opiekunów rodzinnych, w: Oblicza starości we współczesnym świecie, t. 1: Perspektywa psychologiczno-medyczna, red. Paweł Brudek, Stanisław Steuden, Izabela
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Januszewska, Anna Gamrowska, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015, s. 363–381.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Holewiński Wacław, W poczekalni do śmierci, „Wyspa” 2007, nr 1, s. 101–102.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jacek Dehnel, Literackie.pl, http://www.literackie.pl/recenzje.asp?idautora=11&idtekstu=1003&lang=PL [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kaczorowski Aleksander, Babcia Lala, „Polityka” 2006, nr 41, https://www.polityka.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/194394,1,babcia-lala.read [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Karpińska Helena, Życie Lali przez nią samą opowiedziane, wybór i red. Jacek Dehnel, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kędzierski Michał, Dopełnienie bliższe i dalsze, „Akcent” 2007, nr 2, s. 112–113.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kobiałka Agnieszka, Struktura narracyjna w „Lali” Jacka Dehnela na tle współczesnych gier z konwencją, „Konteksty Kultury” 2008, nr 4, s. 153–168.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Marczak Ilona, Ocalić dzięki opowieściom, „Tygiel Kultury” 2007, nr 10, s. 230–232.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Markiewicz Czesław, Oddajcie mi moją Europę!, „Pro Libris” 2007, nr 1, s. 153–155.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Martuszewski Tomasz, Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morzyńska-Wrzosek Beata, Odmrażanie nie-swojej obecności. Redefiniowanie tożsamości w narracjach o demencji, w: Fragmenty dyskursu maladycznego, red. Maciej Ganczar, Ireneusz Gielata, Monika Ładoń, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2019, s. 127–143.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ratuszna Hanna, Opowieść w kolorze sepii, „Twórczość” 2007, nr 1, s. 110–112.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Serkowska Hanna, Co z ta starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Uniłowski Krzysztof, Patyna a nie moda: kulturowa wartość literatury najnowszej, „FAart” 2011, nr 1–2, s. 45–54.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Witkiewicz Katarzyna, „Bądź dobry, kochaj, starzej się z wdziękiem”: starość w utworach Jacka Dehnela, w: Między literaturą a medycyną, cz. 8: Starość i inne problemy egzystencjalne w badaniach interdyscyplinarnych, red. Elżbieta Flis-Czerniak, Dariusz Piechota, Grzegorz Wallner, Eugenia Łoch, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2014, s. 331–338.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Witkiewicz Katarzyna, Konterfekt pisarza: negocjacje wizerunku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF. Philologiae” 2014, t. 32, s. 47–78.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wysocki Grzegorz, Z wysoka i niska: Ten potwór Jacek Dehnel, https://www.dwutygodnik.com/felieton/3599 [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wysocki Grzegorz, Z wysoka i niska: Ten potwór Jacek Dehnel (II), https://www.dwutygodnik.com/felieton/3680 [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zandberg-Malec Justyna, Rzeka narracji. O „Lali” Jacka Dehnela, „Tekstualia” 2007, nr 1, https://tekstualia.pl/files/cb9aae87/zandberg-malec-justyna-rzeka_narracji_o_lali_jacka_dehnela.pdf [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zieliński Jan, Powieść usłyszana, http://www.literackie.pl/recenzje.asp?idtekstu=1118&idautora=11&lang=PL [dostęp: 2024/12/02].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##